Kościół i klasztor pocysterski w Paradyżu (obecnie Gościkowo)

Czy istnieje raj na ziemi? Przyjeżdżając do niewielkiego lubuskiego Gościkowa przekonamy się jak najbardziej tak. W 1230 roku rycerz Mikołaj Bronisz przekazał bowiem swoje dobra cystersom z Lehnina, którzy nazwali wioskę Paradisus Matris Dei, co tłumaczy się jako Raj Matki Bożej. 

Od tego czasu poza nazwą Gościkowo zaczęła funkcjonować także druga – Paradyż. Klasztor szybko się rozwijał dzięki licznym przywilejom i nadaniom ziemskim. Z czasem zmianom uległą także struktura narodowościowa zakonników. Początkowo byli to praktycznie sami Niemcy. Z biegiem czasu pojawiało się coraz więcej Polaków. Od XVI wieku stanowisko opata zarezerwowane było dla Polaka. Piastowali je wybitni przedstawiciel ówczesnej epoki pełniący także ważne funkcje państwowe. Paradyż był także od XIV wieku znanym ośrodkiem myśli religijnej i społecznej . z jego społeczności wywodził się Jakub z Paradyża, autor wybitnych z zakresu mistyki oraz ascezy.

Gorsze czasy nadeszły w wieku XVII. Powolny upadek gospodarczy, pogarszający się stan obiektów klasztornych, a w XIX wieku sekularyzacja majątku opactwa na rzecz Prus sprawiły, że potężny w średniowieczu klasztor w zasadzie stracił rację bytu. W jego murach umieszczono szkoły państwowe, a po 1956 roku utworzono tu Wydział Teologiczny Wyższego Seminarium Duchownego w Gorzowie Wielkopolskim.

Zespół klasztorny składa się z pierwotnie gotyckiego, przebudowanego po pożarze w stylu barokowym kościoła pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, zabudowań klasztornych wraz z ogrodami oraz zabytkowego ogrodzenia. W kościele widać dobrze mieszankę stylów wymuszoną przez przebudowę. Zrąb świątyni jest gotycki, natomiast wyposażenie wnętrza oraz częściowo także sklepienia barokowe. Ołtarz główny, ołtarze boczne, wiszące na ścianach obrazy oraz organy przedstawiają bardzo dużą wartość artystyczna i powstały w najlepszych warsztatach ówczesnej epoki.  

Podobną co w kościele mieszkankę stylów widać w zabudowaniach klasztornych. Jeden z wirydarzy reprezentuje gotyk, drugi jest już w stylu barokowym. Ciekawym zabiegiem dekoratorskim było dobudowanie w XVIII wieku okrągłych baszt na rogach klasztoru. Zyskało on przez to wygląd niemalże pałacu. Całość otaczają ogrody kwiatowe udostępnione dla zwiedzających. W zespole klasztornym każdego lata odbywa się festiwal muzyki dawnej zatytułowany Muzyka w Raju.