Strzelno

Strzelno to niewielkie miasteczko położone między Kruszwicą a Gnieznem. Znajduje się na Szlaku Piastowskim z powodu licznych zabytków z początków państwa Polskiego. Powstało najprawdopodobniej za panowania Bolesława Krzywoustego. Wcześniej istniała tu niewielka wioska skupiona wokół klasztoru sióstr norbertanek.

Najciekawszym zabytkiem Strzelna jest położony na niewielkim wzniesieniu na obrzeżach miasta zespół klasztorny. W jego obrębie znajduje się największa w Polsce romańska rotunda – kościół świętego Prokopa. Wzniesiony na przełomie XII i XIII wieku z zewnątrz nie prezentuje się zbyt okazale. Ta okrągłą budowla z przysadzista wieżą kryje jednak wspaniałe wnętrze. Choć nie ma tu wielkich złoconych ołtarzy to monumentalizm grubych, surowych ścian z budowanych z granitowych bloków uzupełnionych w kolejnych wiekach cegłą robi ogromne wrażenie.

W centralne części wzgórza stoi Kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny. Kilkakrotnie przebudowywany od czasów swojego powstania w początkach XIII wieku posiada dwuwieżową barokową fasadę. Wnętrze jest jednak całkowicie odmienne. Dopiero tu widać w całej okazałości, że jest to świątynia romańska. Nawę główną od bocznych oddzielają romańskie kolumny. Dwie z nich zawierają bogaty program edukacyjny – są to tak zwane kolumna cnót i przywar. Przedstawione na nich postaci ludzkie (łącznie jest ich 36), które obrazują dobre i złe cechy każdego człowieka. Trzy kolejne kolumny, z których jedna wciąż skryta jest pod późniejszym tynkiem oglądać można w kaplicach bocznych.

Na uwagę zasługuje także wejście zachodnie z XIII wiecznym portalem i cennym tympanonem. Drugi nie mniej wartościowy – tak zwany Tympanon Zwiastowania podziwiać można w znajdującym się nieopodal kościoła Muzeum Romańskim zlokalizowanym w dawnych budynkach klasztornych.